Oksijen nedir?
Canlıların yaşamında aktif bir rolü olan Oksijen gazı, reaktif özelliğinden dolayı endüstrinin içinde çeşitli alanlarda da kullanılmaktadır. Oksijen ilk olarak 18. yüzyılın sonlarında civa oksitin ısıtılması ile ortaya çıkmıştır. Yine aynı tarihlerde havada bulunan ve yanmaya etki eden bir gaz olduğu keşfedilmiştir. Önceleri bütün asitlerin bu gazı barındırdığı varsayıldığı için “asit yapan” anlamına gelen oksijen ismi verilmiştir.
Oksijen gazının, endüstride ilk ticari amaçlı kullanımı sahne aydınlatmasıdır. 20. yüzyılın başından itibaren kaynak ve tıp alanında kullanılmaya başlanan oksijen gazı, 1950’li yıllar ile birlikte çelik üretiminde ağırlıkla tüketilir hale gelmiştir.
Özellikleri
Moleküler Ağırlık 31.9988
Kaynama Noktası (1 atm) -182.962 °C
Yoğunluk (likit, -183 °C , 1 atm) 1.14 kg/l
Spesifik Isı 0.219 J/gm °C
Buharlaşma Isısı 50.9 cal/g
Yoğunluk (gaz,15 °C , 1 atm) 1.355 kg/m3
Hacimsel Genleşme (likitten gaza,1 atm) 860
Özgül ağırlık (gaz, hava=1) 1.11
Kritik Sıcaklık -118.574 °C
Kritik Basınç 49.77 atm
Kullanım alanları
Oksijen gazının kullanım alanları oldukça geniştir. Canlıların yaşamsal ihtiyaçlarından birisi olmasının yanında endüstriyel gaz olarak da bir çok farklı yerde kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları;
- Asetilen, LPG, hidrojen gibi yanıcı gazların yanında
- Metallerin kesimi, kaynağı ya da sertleştirilmesinde
- Yüksek irtifa uçuşlarında
- Çelik ocaklarında karbonun tavsiyesinde,
- Roketlerde hidrojen ile birlikte yakıt olarak
- Nitrik asit ve etilen üretiminde ve zenginleştirilmesinde,
- Cam ve seramik fırınlarında,
- Demir çelik fırınlarında
- Evrensel ve atık su tasfiyesinde
- Ozon üretiminde
- İçme suyunun temizlenmesinde
- Kimyasal oksitleme süreçlerinde
- Tıpta; akciğer enfeksiyonlarında, anestezide
- Aliminyum, kurşun, bakır, çinko vb. madenlerin ergitilmesinde
- Balık üretme çiftliklerinde sudaki oksijenin zenginleştirilmesinde
- Endstriyel fırın ve ocaklarda üretim kapasitesinin ve veriminin artması için yanma havasının zenginleştirilmesinde
- Kömürün gazlaştırılmasında,
- Oksi yakıt brülörlerinde
- Kağıt beyazlatmada
Dikkat edilmesi gereken hususlar
- Tüpü asla düşürmeyin veya bir şeyin üstüne düşmesine fırsat vermeyin. Oksijen tüpünün emniyetli bir şekilde bağlandığından veya yerleştiğinden emin olun.
- Güvenliğini sağlamadan oksijen tüpünü asla ayakta tutmayın
- Oksijen kullanılan çevrede asla sigara içmeyin ve oksijen gereçlerinin bulunduğu yerlere(oksijen var – sigara içilmez vb.) uyarıcı levha asın.
- Oksijen araç ve gereçlerinin çevresinde ateş kullanmayın
- Oksijen tüpü ile ilişkisi olan gereçlerde motor yağı, petrol ürünü veya yağlı sabuh asla kullanmayın ve motor yağı bulaşmış elinizle bu gereçlere dokunmayınız.
- Oksijen tüpünün dış kısmını ve oksijen vermek için kullanılan araç gereçleri etiketlemek veya korumak üzere asla yapışkan bant kullanmayın. Çünkü oksijen yapıştırıcı ile reaksiyona girerek yangına neden olabilir.
- Oksijen tüpünü yan yatırıp yuvarlayarak veya dibinden sürükleyerek asla kullanmayın
- Her zaman basınç düzenleyici, akım ölçeri ve tüpleri önerildiği şekilde kullanın.
- Göstergeyi veya ayarlayıcıyı değiştirirken demir içermeyen İngiliz anahtarı kullanın. Aksi halde kıvılcım oluşabilir.
- Her zaman vananın doğru yerleştirilmiş olduğundan emin olun. Böylece olası kaçaklar için önlem alınmış olur.
- Her zaman oksijen tüplerini serin, havalanan bir odada önerilen emniyetli koşullarda saklayın.
- Oksijen tüpünü kullanmadan önce mutlaka yerine sabitleyin.
- Her zaman oksijen tüplerini hidrostatik açıdan kontrol ettirin. Bu kontrol her 5 yılda bir yapılmalıdır. Bazı tüpler on yılda bir kontrol edilebilmektedir. O nedenle tüplerin üzerindeki işarete dikkat edin.